Dubbeltentoonstelling opent herdenkingsjaar Duitse gruwel in Meensel-Kiezegem tijdens Tweede Wereldoorlog
Op vrijdag 1 maart start het herdenkingsjaar van de razzia’s tijdens de Tweede Wereldoorlog in Meensel-Kiezegem (Tielt-Winge) officieel met een dubbeltentoonstelling van werken van de Zuid-Franse tekenaar en Buchenwald-overlever Georges Despaux en Museum44 huistekenaar Linda Van der Meeren. De tentoonstelling wordt ingeluid met een feestelijke receptie en combineert de honderdtachtig tekeningen die Despaux na de oorlog schonk aan vriend en kampgenoot Rik Vanmolkot en de werken van Van der Meeren, zelf een kleindochter van een Buchenwald-overlever, die een reeks nieuwe werken creëerde over het concentratiekamp van Neuengamme, waar de slachtoffers van Meensel-Kiezegem verbleven na de razzia’s van 1 en 11 augustus 1944 in het dorp. De tentoonstelling loopt tot en met 26 mei in de Sint-Mattheüskerk in Meensel.
Tot 1944 waren de landelijke dorpen Meensel en Kiezegem aan de zwaarste oorlogstol ontsnapt. Daar kwam verandering in tijdens de noodlottige zomer van dat jaar, wanneer Gaston Merckx neergeschoten werd door drie onbekende jongeren toen hij onderweg was naar de kermis in het dorp. De Duitse vergelding op die aanslag was buitengewoon gewelddadig. Tijdens de razzia’s van 1 en 11 augustus vielen er vier doden ter plekke en werden er net geen 100 mensen gevangen genomen. 71 van hen werden gedeporteerd, slechts acht keerden levend terug naar een dorp met 44 weduwen en 95 wezen.
“In Meensel-Kiezegem had de oom van Linda, Hilaire Gemoets, toen al gezocht omwille van zijn verzetsdagen, de Canadese oorlogspiloot Eduard ‘Teddy’ Blenkinsop, verscholen gehouden. Blenkinsop werd in 1944 neergehaald boven Webbekom. In juli 1944 was de Gestapo al binnengevallen bij de ouders van Hilaire op zoek naar hem, maar Hilaire wist te ontkomen. Daarom namen ze vader Charles mee als politieke gevangene. Hilaire ontsnapte helaas niet voor lang want op 3 september 1944 werd de voormalige Korpscommandant in het Hageland en lid van de sabotagegroep Groep G in Webbekom en Assent verraden en gefusilleerd”, zegt coördinator Oscar Lauwens.
Lees verder onder de foto.
Drievoudige link
Despaux geraakte als gevangene in het concentratiekamp Buchenwald bevriend met de Leuvense jonge student geneeskunde Rik Vanmolkot. In datzelfde kamp verbleef ook Charel Gemoets, grootvader van kunstenares Van der Meeren die heel wat kunstwerken maakte rond de Eerste en Tweede Wereldoorlog.
Gemoets, Vanmolkot en Despaux overleefden alle drie het “Kleine Kamp”. Charles keerde terug naar zijn gezin, Georges terug naar Frankrijk en Rik werd za zijn studies huisarts in Kortenaken.
“Georges zou vaak naar België komen om zijn vriend te bezoeken en logeerde dan ten huize Vanmolkot. Over de ervaringen in Buchenwald wilden geen van de drie mannen spreken met hun gezin. Het is pas na het overlijden van Vanmolkot Sr. in 1969 dat zijn zoon tekeningen van Despaux ontdekte in de bibliotheek van het ouderlijke huis. Hoewel het de familie aanvankelijk niet duidelijk was wat deze collectie betekende, werd het de levensmissie van zoon Rik Jr. om het verhaal achter de werken te ontdekken en te delen met de wereld. De tekeningen zijn sindsdien al herhaaldelijk tentoongesteld, een keertje zelfs in het Europees parlement. Door de drievoudige link tussen Despaux en Van der Meeren – Buchenwald, Charles en Hilaire Gemoets en Meensel-Kiezegem – was het voor Museum44 een logische beslissing om beide kunstenaars samen voor te stellen. De tentoonstelling eert zo enerzijds het verleden en geeft met de hedendaagse werken de duidelijke boodschap dat de tragische gebeurtenissen van 1944 nooit mogen vergeten worden”, besluit Lauwens.
De tentoonstelling “Despaux & Van der Meeren” loopt van zaterdag 2 maart tot en met zondag 26 mei 2024 in de Sint-Mattheüskerk van Meensel, op de museumsite van Museum44.
