Er is geen reden om vandaag te vieren in Meensel-Kiezegem
Hier wachtten tientallen vrouwen in grote onzekerheid over het lot van hun in augustus door Vlaamse SS’ers weggevoerde mannen, vaders en zonen.” Dat onzekere gevoel na zoveel jaren weegt nog steeds op het dorp.
“Het nieuws over het einde van de oorlog sijpelde hier in het dorp maar langzaam door”, vertelt Guy. “Mijn grootvader ontving omwille van zijn functie dagelijks twee kranten, Le Soir en De Standaard. Ik herinner mij nog levendig het beeld van de Amerikaanse soldaten die hun vlag oprichten in het puin van Berlijn. Het hele land was is feest, maar hier in het dorp was daar geen spoor van te merken. Over het lot van de 76 inwoners van het dorp die na de razzia van 11 augustus werden weggevoerd was niets bekend.”
“De enige boodschap die onze dorpsbewoners ontvingen, was niet eens zo lang na de overval. ‘Zijn op weg daar Duitsland’, waren de enkele woorden die erop te lezen stond, met de vraag om de familie Duerinckx te verwittigen. Sindsdien, niets meer.”
Guy Hendrickx: “De eerste dagen groeide de hoop nog, maar tegelijk sloeg de vertwijfeling toe. ‘Ze hebben allemaal goed klappen, maar mijn vent is nog niet thuis’, hoorde je bij herhaling. Iedereen in zijn grootste wanhoop klampte zich vast aan de kleinste strohalm wanneer er ergens in het land iemand terugkeerde en meer dan eens gingen mensen met de middelen die ze toen hadden. Soms waren ze een paar dagen onderweg om dat ontmoedigd terug naar huis te keren. Van de 76 dorpsgenoten die naar het concentratiekamp in Neuengamme werden weggevoerd, zijn er uiteindelijk slechts 7 levend terug naar thuis gekomen.”
Kamp ontruimd
De ellende voor de gemeente was hiermee nog niet gedaan. Men wilde absoluut het stoffelijk overschot van de slachtoffers naar het plaatselijk kerkhof overbrengen. Het zou tot 1953 duren vooraleer dat lukte voor 4 lichamen, nog eens 3 in 1959 en 2 in 1960. De eerste keer dat het gebeurd was een groot deel van de inwoners ziek van ellende. Uiteindelijk liggen er op het erekerkhof van Meensel 22 lichamen begraven. “Al die anderen verdwenen in het crematorium”, voegt Guy eraan toe. “Men kent in de meeste gevallen niet eens hun sterfdatum.”
Hendricks: “Op 9 april 1945 begon de ontruiming van het kamp Neuengamme. De overgebleven totaal uitgemergelde gevangenen werden te voet gedwongen zich te verplaatsen. Wij weten dat twee van onze dorpsgenoten op een schip in de Oostzee terechtkwamen samen met een paar duizend anderen. Dat schip is gebombardeerd. De enkelingen die toch nog konden ontkomen, werden neergeschoten door bewakers. De hardnekkigheid van de Nazi’s kende geen grenzen.”
De aanleiding van de razzia in Meensel-Kiezegem waren de activiteiten van enkele weerstanders in de regio. De slachtoffers die werden gedeporteerd hadden daar helemaal niets mee te maken. “Die SS’ers gingen bijzonder brutaal tewerk”, getuigt Guy die als elfjarig jongentje hardhandig werd aangepakt door de leider van de groep. “Hun leider, Robert Verbelen, afkomstig van Herent, werd later bij verstek ter dood veroordeeld, maar hij wist te ontsnappen en verkreeg de Oostenrijkse nationaliteit. Hij werkte voor de Amerikaanse inlichtingendienst.”
“De manier waarop de weduwen hier achteraf door de Belgische overheid werden behandeld, is een echte schande”, voegt Guy eraan toe. “Om te kunnen genieten van een oorlogspensioen mochten ze bij manier van spreken zo goed als niets bezitten.”
Het is allemaal al zoveel jaren geleden, maar het gevoel om feest te vieren, was bij een aantal families voorgoed verdwenen. De algemene hoerastemming bestond niet, net zoals bij de duizenden gezinnen die een coronadode betreuren.